Phần này được chia thành 2 phần:
3.1) Quan điểm của người viết về học hành trong kỷ nguyên có AI.
3.2) 5 điều cụ thể cần thực hiện trong việc học và hành trong kỷ nguyên có AI
3.1 QUAN ĐIỂM CỦA NGƯỜI VIẾT CHUỖI BÀI NÀY
Sự học nói chung vẫn cần đến sự quản trị, trong quản trị có 4 thành phần cơ bản phối hợp với nhau thành nguyên lý quản trị. Bốn thành phần bao gồm: i) điều khiển (lãnh đạo và dẫn dắt), ii) hoạch định (chiến lược, kế hoạch và các kịch bản), iii) tổ chức (thiết kế và vận hành), iv) kiểm tra, đánh giá và cải tiến. Các chu kỳ kế tiếp luôn có sự điều chỉnh và nâng cấp để tiến lên cấp độ cao hơn. Thế giới luôn biến chuyển, do đó việc quản trị trong tương lai là chấp nhận sự thay đổi một cách chủ động, có năng lực tùy chỉnh và điều hướng, để từ đó thích ứng với mọi hoàn cảnh và tiến về phía trước, không ngừng cập nhật và nâng cấp chính mình.
Kỷ nguyên với AI đặt ra cho cá nhân, gia đình, tổ chức, quốc gia và cộng đồng sự cần thiết đột phá trong việc học và thực hành và phải tiến hành ngay. Xác định các vấn đề cốt lõi trong sự học và hành trong thời đại có AI là quan trọng.
Mỗi cá nhân, gia đình và tổ chức nên:
1. Chủ động học hành và có chiến lược cho sự học hành càng sớm càng tốt. Sự tập trung này là để đạt được mục tiêu với nguồn lực phù hợp, tiết kiệm chi phí và thời gian, tạo ra năng lực chuyên sâu xuất sắc, có sự khác biệt với giá trị cao. Những tri thức phổ quát, AI đã hiểu rõ và biết trên diện rộng, nhiều thể loại AI cũng có khả năng hiểu rất sâu. Những kỹ năng chuyên sâu, AI cũng làm được. Trong khi, đời người chỉ trăm năm với vài chục năm học hành và làm việc, nguồn lực cá nhân luôn có giới hạn, mỗi con người phải học sâu và tập trung hơn nữa để trở thành chuyên gia trong lĩnh vực mà mình theo đuổi, để điều khiển được AI hoặc không bị AI thay thế. Biết thiết kế cuộc đời mình và thực hành tinh tấn, chủ động tiến lên những cấp độ ngày càng cao hơn trong thời gian cho phép của một đời người.
2. Biết thiết kế và tổ chức cho sự học trong hiện tại và tương lai. Không chỉ là quan điểm “lấy người học làm trung tâm” mà cần phải nâng cao vai trò của người học lên cấp độ dẫn dắt cho sự học của chính mình một cách liên tục và lâu dài. Thay vì chỉ phó thác sự học cho nhà trường, vai trò đào tạo của chính cá nhân, gia đình và các nhóm cộng đồng trở nên rất quan trọng trong sự học và hành của tất cả các cá nhân trong kỷ nguyên có AI.
3. Học nhóm và tự học là hai cách thức song hành và phải biết phối hợp và hỗ trợ cho nhau thì càng tiến bộ nhanh. Đây là hai cách thức chủ động trong học và hành, AI sẽ giúp cho sự tự học dễ dàng hơn. Trong khi học ở trường thì chỉ trong thời gian nhất định (vài năm), rất nhiều kiến thức không còn sử dụng nữa hoặc dần dần bị lạc hậu, còn hai cách học này càng về sau càng quan trọng và tạo ra sự khác biệt lớn trong hành trình sự nghiệp của con người.
4. Học và hành trong một dự án cụ thể với sự phân công và phối hợp hiệu quả trong một nhóm hay nhiều nhóm. Đây là một sự khác biệt so với học từ chương như cách học từ trước đến nay, cách học này khuyến khích thực hành ngay những gì đang học và thúc đẩy sự hợp tác và sáng tạo. AI hỗ trợ đắc lực cho các thành viên làm việc nhóm trong dự án.
5. Luôn luôn thiết lập sự kế thừa: biết cách tích lũy tài sản tri thức để chuyển giao dễ dàng. Nếu có khả năng thì nên kiến tạo nền tảng cơ bản cho những thế hệ kế tiếp. Trao tinh hoa không có nghĩa là chỉ tôn vinh những thành công mà vẫn phải chỉ ra những thất bại và nêu rõ vì sao thất bại, đóng khung những bài học kinh nghiệm để không mắc lại sai lầm, đẩy nhanh tiến trình khám phá cái mới.
6. Những người Thầy phải nhanh chóng chuyển lên cấp độ cao hơn, không chỉ là có những kiến thức thâm sâu hay cao siêu mà còn phải là chuyên gia thực thụ trong lĩnh vực chuyên sâu. Những người Thầy nội bộ trong gia đình và trong tổ chức là những vị trí trở nên rất quan trọng, với sự hướng dẫn của những người Thầy này, sự học và hành sẽ thuận lợi hơn và liền mạch hơn. Kỷ nguyên với AI rất cần những người Thầy có năng lực cố vấn chiến lược lâu dài cho sự học liên tục của cá nhân, gia đình và tổ chức.
Mời Anh, Chị, Em đón đọc phần tiếp theo:
"5 điều cụ thể cần thực hiện trong việc học và hành trong kỷ nguyên có AI"
Ngày 30.03.2025
Phùng Thắm (Rose Phung)
Bài viết trên là một phần trong chuỗi bài
HỌC HÀNH TRONG KỶ NGUYÊN CÓ THÔNG MINH NHÂN TẠO
Phần 1: Những bản phối tri thức
Phần 2: Những "va chạm" từ thực tiễn với AI
Phần 3: Học và hành như thế nào trong kỷ nguyên có AI
Phần 4: Phần kết
Bài này, người viết không bàn luận chuyên sâu về công nghệ của thông minh nhân tạo (AI) mà chỉ đề cập đến nhận thức, những điểm nổi bật về AI theo quan điểm cá nhân và cổ vũ cho việc học và hành với AI. Khi đối diện với sự thay đổi của thời đại với thông minh nhân tạo, người viết hy vọng có thể giúp ích cho người có cơ duyên đọc bài viết này.